Gryz kociewski i szmalec kociewski ze skrzyczkami to kolejne dania, którymi może się poszczycić nasz region. Niedawno - dzięki staraniom regionalistki i propagatorki kuchni kociewskiej, zostały wpisane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na swojej liście produktów tradycyjnych. Jest już tam 6 dań z Kociewia.

Krystyna Gierszewska od lat nie próżnuje i działa na rzecz regionu. Włącza się m. in. w organizację przygotowywanego w Subkowach seminarium "O jeściu na Kociewiu", gdzie na nowo odkrywa się kulinarne bogactwo tego regionu. Organizuje również warsztaty kulinarne. Jest także autorką publikacji kulinarnych - "Pory roku na Kociewiu" czy "Kociewie na talerzu". Ta ostatnia publikacja jest jedną z nielicznych pozycji promujących cenne wartości kulinarne Kociewia. Zawarto w niej walory dawnych potraw jednej z wsi powiatu tczewskiego - Lignów Szlacheckich. Książka jest przewodnikiem, który przybliży zależność między porami roku, świętami kościelnymi i ludowymi, a wspomnienia mieszkańców udowodnią, że kuchnia kociewska wcale nie jest nudna, lecz nierozłącznie związana z codziennym życiem ludzi zamieszkujących ten region.

Autorka od 2012 roku zabiega o wpisanie dań na ministerialną listę. Wcześniej trafiła tam m. in. kociewska szczawiowa. Teraz dołączają kolejne dania:

Gryz kociewski

Na terenie powiatu tczewskiego dawniej hodowano dużo krów mlecznych, których mleko było ważnym i często używanym składnikiem do przygotowywania wielu potraw. Powstające w XIX wieku Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne swoją działalność w dużej mierze opierały właśnie o hodowlę krów mlecznych. Dzięki temu mleko na terenach wiejskich było dostępne przez cały rok, a wyroby mleczne obecne w codziennym jadłospisie mieszkańców Kociewia. Z tego łatwo dostępnego surowca gospodynie kociewskie przyrządzały m.in. zacierki mleczne, sznelki (bułki zalane wrzącym mlekiem) i gryz - kociewski deser. „Gryz czyli kaszę manną ugotować na mleku na gorąco. Podawać na zimno z sokiem jagodowym i jagodami. Był to bodaj najpopularniejszy na Kociewiu deser, podawany do każdego niemal jadła - do ajntopów też. Zwał się po prostu deser” (Pod redakcją Romana Landowskiego, „W kuchni i przy stole - Ksióńżka o jeściu na Kociywiu”, Tczew 2000). Deser ten do dnia dzisiejszego jest bardzo popularny na terenie powiatu tczewskiego. Zazwyczaj spożywany jest na gorąco lub zimno na zakończenie obiadu, jako deser lub jako przekąska popołudniowa czy na kolację. „Produkt był przygotowywany bez specjalnej okazji, najczęściej, kiedy domownicy mieli ochotę - na coś słodkiego (…) Gryz jedzono czysty lub z sokiem owocowym, niekiedy z jagodami” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami powiatu tczewskiego).

Szmalec kociewski ze skrzeczkami

Zwyczaj wytapiania smalcu ze słoniny wieprzowej był i jest bardzo popularny w tradycji kulinarnej Kociewia. Szmalec, bo tak nazywano na Kociewiu smalec wytapiany z płatów słoniny wieprzowej, „przygotowywano najczęściej dwa razy do roku z okazji świniobicia (na wiosnę - Wielkanoc oraz w okolicach Bożego Narodzenia), a niekiedy częściej, jeżeli w rodzinie miała się odbyć większa uroczystość np. śluby” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Pelplin). Na terenie Kociewia popularny jest szmalec kociewski ze skrzeczkami, którego cechą charakterystyczną są zatopione skwarki, czyli skrzeczki. Ponadto, dodawana jest cebula, kawałki jabłka, majeranek lub inne dodatki, także kawałki mięsa lub boczku, czyli szpyrki. „Szmalec jedzono cały rok, był on wykorzystywany także do smażenia, pieczenia zamiast innych tłuszczów. Szmalec jedzono z chlebem, skwarkami i solą lub czysty, jeżeli miał mieć przedłużony termin przydatności” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Pelplin). Szmalec kociewski ze skrzeczkami przygotowywany jest w każdym kociewskim domu na co dzień, a także na okoliczne imprezy sołeckie, gminne czy powiatowe w gminie Pelplin i poza gminą. Licznie działające Koła Gospodyń Wiejskich popularyzują ten produkt podczas dożynek, festiwali, festynów. Szmalec stanowi także część kulinarnej kultury ludowej stale obecnej w życiu Kociewiaków tych terenów.