Ikony w Fabryce Sztuk

W świat ikony bizantyjskiej wprowadzą opowieści członków Pracowni Warmińskiej i Grupy Agathos oraz śpiew Scholi Węgajty. Chcemy przedstawić Państwu zarówno część naszego dorobku, jak również uchylić rąbka tajemnic warsztatowych, prezentując kącik ikonopisa.

Pracownia ikonograficzna Grupa Agathos

W Polsce kult ikony ma wielowiekową tradycję i jest rezultatem związków naszej kultury z kulturą Cesarstwa Bizantyjskiego. W historii Rzeczpospolitej długo były obecne tradycje religijno-kulturowe zarówno wschodnia jak i zachodnia. Obie tradycje przenikały się. Świadczy o tym kult cudownych ikon, z najbardziej znaną Matką Boską Częstochowską, jak również zabytki kościoła katolickiego - kaplica Świętokrzyska na Wawelu czy kaplica Św. Trójcy na zamku lubelskim.

Grupa Agathos (od gr. agathos - dobry) powstała w 2003 r. Nazwa jest nawiązaniem do greckiej tradycji ikonopisania, do okresu, gdy chrześcijaństwo, jeszcze niepodzielone, wypracowało zasady sztuki sakralnej. Grupę stanowią katolicy zafascynowani pięknem i duchową głębią ikony, stanowiącej formę sztuki i drogę modlitwy, przekonani o jej wartości tak dla Kościoła wschodniego jak i zachodniego. W swej twórczości Agathos odwołuje się do tradycji pierwszych wieków chrześcijaństwa oraz nawiązuje do ikon obecnych na terenach Rzeczypospolitej.

Członkowie grupy kształcili się pod kierunkiem o. Zygfryda Kota SJ w Pracowni Św. Łukasza w Krakowie oraz Mateusza Środonia ze Studium Chrześcijańskiego Wschodu z klasztoru ojców Dominikanów na Służewie w Warszawie. Odbywali praktyki ikonograficzne pod opieką ojca Leontija Tofiluka w Studium Ikonopisania w Bielsku Podlaskim, siostry Kassiani w pracowni ikonograficznej klasztoru Evangelismos na greckiej wyspie Patmos oraz matki Eleftherii, w pracowni ikony klasztoru Varatec, w rumuńskiej Mołdawii.

Grupa Agathos pragnie przybliżać ikonę innym; oprócz tworzenia ikon organizuje wystawy ikonograficzne, prowadzi wykłady, prezentacje i warsztaty ikonopisania głównie w Warszawie i na Warmii. W czasie zajęć uczestnicy poznają warsztat ikonopisa, rolę kanonu w ikonie oraz jej bogatą symbolikę.

Grupa Agathos od pięciu lat współpracuje ze Scholą Węgajty, działającą na Warmii, już od lat 20, w ramach Stowarzyszenia Teatr Węgajty. W ramach programu Laboratorium Tradycji - Bogactwo mniejszości -Tradycja bizantyjska, prowadzimy wspólnie letnie warsztaty ikonograficzne w Ośrodku Teatru w Węgajtach i na Wichrowym wzgórzu w Nowym Kawkowie.
W 2010 roku powstał spektakl Scholi Węgajty Gra o świętym Franciszku. Do współpracy przy tworzeniu malarskich elementów scenografii zaproszeni zostali artyści - ikonografowie z Grupy Agathos. Elementy tej scenografii, feretrony i krucyfiks, są prezentowane na wystawie.

Członkowie grupy często pracują wspólnie. Nawiązują w ten sposób do starej tradycji, kiedy to jedną ikonę malowało (pisało) kilka osób. Powstająca w ten sposób ikona jest dziełem wszystkich członków Grupy. Deska, już od etapu szkicu, wielokrotnie przechodzi z rąk do rąk. Każdy maluje jakiś fragment, a jednocześnie czuwa nad spójnością całości. Podobnie tworzone są cykle ikon, gdzie każda ikona jest dziełem innego malarza, a mimo to cykl stanowi harmonijną całość. Każda z osób należących do Grupy ma inny styl, a także odmienne preferencje w dziedzinie malarstwa bizantyjskiego, co wyraźnie widać w pracach indywidualnych. Podczas wspólnego pisania ikony wszyscy dają z siebie to, co najlepsze.

Ikony Grupy Agathos malowane są techniką klasyczną; na deskach z drzew liściastych pokrytych gruntem kredowym, złocone złotem płatkowym lub szlagmetalem kładzionym na pulmencie lub na mixtionie. Część malarska jest wykonana temperą jajeczną.

Na wystawie prezentowane są ikony: Katarzyny Barszcz, Bartosza Bremera, Małgorzaty Dżygadło-Niklaus, Ewy Grześkiewicz, Julity Jaśkiewicz i Cecylii Szali.

Warmińska pracownia ikony - skupia ikonografów studiujących i praktykujących sztukę ikonopisania z Nowego i Starego Kawkowa, z Pupek, Szałstr, Lutr i Olsztyna pod opieką Małgorzaty Dżygadło-Niklaus. Tworzą ją osoby, które uczestniczyły w warsztatach ikony bizantyjskiej w ramach programu „Laboratorium Tradycji-warsztaty dziedzictwa kulturowego” w Ośrodku Teatru Węgajty lub w Instytucie Kultury Chrześcijańskiej w Olsztynie. Warsztaty prowadzone są na Warmii od 2010 roku przez Scholę Wegajty i Grupę Agathos.
Bierzemy udział w lokalnych wystawach rękodzielniczych ( Sztuka w obejściu w gminie Jonkowo, Galeria w ratuszu w Morągu, Galeria Sztuki w synagodze w Barczewie) a nasze ikony powoli znajdują miejsce w średniowiecznych kościołach na Warmii (kaplica Oblicza Pańskiego w kościele parafialnym w Nowym Kawkowie).
Pracownia kultywuje tradycyjną technikę pisania ikon, sięgającą pierwszych wieków Chrześcijaństwa. Wszystkie ikony są wykonane na fachowo przygotowanym, szpongowanym podobraziu przeklejonym płótnem, pokrytym wieloma warstwami szlachetnego gruntu klejowo-kredowego. Piszemy ikony w technice tempery jajowej z użyciem naturalnych pigmentów mineralnych. Do złoceń używamy szlagmetalu lub naturalnego złota tzw. transferowego, kładzionych na mikstion lub instakol.

Na wystawie prezentujemy ikony 12 osób:
Wiesławy Cybulskiej, Alicji Frąckowiak, Barbary Marszałek, Lidii Mossakowskiej, Iwony Odrowąż - Pieniążek, Aleksandry Pietraszewskiej, Alicji Piecyk, Wiolety Sekścińskiej, Antoniego Soduły, Anny Stańko, Ryszarda Walkowskiego i Joanny Żach.

Pracownia Sióstr Karmelitanek Bosych z Klasztoru w Spręcowie
Pracownia Ikon Sióstr Karmelitanek Bosych z klasztoru pw. Trójcy Przenajświętszej i Bożej Rodzicielki Maryi ze Spręcowa istnieje od sześciu lat. Siostry niedawno obchodziły 400 - lecie istnienia zakonu na ziemiach polskich, a w roku zeszłym minęło 20 lat obecności klasztoru na Warmii. W klasztorze praktykują ikonopisanie trzy siostry:
s. Teresa od Dzieciątka Jezus i Niepokalanego Serca Maryi, s. Anna od Jezusa i
s. Agnieszka od Jezusa Hostii .

Tradycja pisania ikon w Karmelu to raczej nowa tradycja; w niektórych klasztorach kilkuletnia, w innych kilkunastoletnia, powoli odkrywana, wypływająca z modlitwy i potrzeby serca. Wpisuje się w nurt odkrycia ikony przez Kościół na Zachodzie w ostatnich latach - choć oczywiście jest to bardzo "mnisze" zajęcie i na Wschodzie, przez wieki praktykowane przede wszystkim w klasztorach