Zez to dolegliwość, która objawia się nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych. Występuje u pacjentów w każdym wieku. Jakie są rodzaje zeza, co powoduje chorobę oraz jak rozpoznać jej objawy? Przedstawiamy najważniejsze informacje.

Czym jest zez?
Zez to schorzenie gałek ocznych, które najczęściej występuje u dzieci. Normalnym zjawiskiem jest, że w przypadku noworodków oczy od czasu do czasu błądzą lub się krzyżują. W okresie 4-6 miesiąca życia gałki oczne powinny być już ustabilizowane i zwrócone w jednym kierunku. Jeśli jednak oczy nadal wędrują, kierując się na bok lub w górę i dół, prawdopodobnie jest to spowodowane stanem zeza i wymaga konsultacji ze specjalistą. Wizytę u okulisty można umówić na tej stronie: https://enel.pl/lekarze/krakow/okulista_124/ .

Zez może przybierać różne formy. Często objawia się jako niewspółosiowość gałek ocznych. Może także dawać objawy w postaci błądzenia jednego lub obu oczu w różnych kierunkach. W zależności od rodzaju i przyczyny dolegliwości może to być stan stały lub występujący sporadycznie, np. podczas obserwowania przedmiotów z bliskiej odległości. Zez może być obecny od urodzenia, rozwinąć się we wczesnym dzieciństwie lub wieku dorosłym. Najczęściej diagnozowany jest między 1 a 4 rokiem życia. Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka tej dolegliwości?

Jakie są przyczyny zeza?
Zez może być spowodowany problemami z mięśniami oka, zaburzeniami pracy nerwów, które przenoszą informacje do mięśni, lub zaburzeniami ośrodka kontroli w mózgu, który odpowiada za pracę gałek ocznych. Dolegliwość może się także rozwinąć na skutek innych schorzeń lub urazów oczu i okolic głowy. Czynniki ryzyka obejmują ponadto uwarunkowanie genetyczne (historia rodzinna), błąd refrakcji, czyli nieskorygowaną dalekowzroczność oraz warunki medyczne.

Powodem zeza może być niewyraźne leczenie lub osłabienie nerwu kontrolującego ruch gałek ocznych. Zez często rozwija się także u osób z takimi schorzeniami jak zespół Downa lub u pacjentów cierpiących na porażenie mózgowe lub udar mózgu. Zaburzenie może być też powodowane przez nierówne naciąganie mięśni kontrolujących pozycję gałek ocznych. Rzadziej stanowi wadę wrodzoną oczu.

Rodzaje zeza
W powszechnym mniemaniu zez kojarzy się z dolegliwością, w której obie gałki oczu są skierowane do wewnątrz. Istnieją jednak różne rodzaje tego schorzenia. Do najczęściej występujących zalicza się:

- ezotropia - jedno lub dwoje oczu są zwrócone do wewnątrz w kierunku nosa; jest to najczęstszy rodzaj zeza, który dotyka około 2 do 4% dzieci,
- egzotropia  - polega na zwróceniu jednego lub obu oczu w kierunku ucha, dotyka od 1 do 2% dzieci;
- hipertropia - to rodzaj zeza, który często towarzyszy nadwzroczności; pojawia się, gdy oczy są źle ustawione, a nieprawidłowo ustawiona gałka oczna znajduje się wyżej niż drugie oko,
- hipotropia - jest przeciwieństwem hipertropii, źle ustawione oko znajduje się niżej niż prawidłowo umiejscowiona gałka oczna.

Objawy zeza
Typowym i widocznym objawem zeza jest nierównoległe ustawienie gałek ocznych. Oko może odchylać się w stronę nosa, ucha lub ku górze i dołowi. Dorosły pacjent z taką przypadłością może widzieć podwójnie, zwłaszcza jeśli schorzenie pojawi się nagle. Wśród objawów zeza okresowego znajdują się także uporczywe bóle głowy oraz trudności ze skupieniem wzroku. Niektórzy pacjenci, zwłaszcza z zezem rozbieżnym, mają także tendencję do okresowego przymykania oka. 

Jak leczyć zeza?
Zez najczęściej leczony jest przez okulary korekcyjne. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku, gdy dolegliwość jest spowodowana problemami ze wzrokiem. Okuliści zalecają także wykonywanie regularnych ćwiczeń oka, w celu stymulacji mięśni kontrolujących ruch gałek ocznych. 
W trudniejszych przypadkach lekarz może zalecić operację korekcyjną. Zabieg polega na odpowiednim przesunięciu mięśni odpowiedzialnych za ruch gałek ocznych. Przesuwa się je w taki sposób, aby oczy były prawidłowo ułożone. W leczeniu zeza okuliści stosują także zastrzyki w mięśnie oka lub metody pobudzające do pracy tzw. leniwe oko. Wówczas oko zdrowe jest zaklejane plasterkiem, tak aby zaktywizować mięśnie problematycznej gałki.