W ramach obchodów 100-lecia powrotu Pelplina do odrodzonej Polski 31 stycznia 2020 r. godz. 9.30 w Bibliotece Diecezjalnej im. Biskupa Jana Bernarda Szlagi w Pelplinie odbyła się uroczysta sesja Rady Miejskiej w Pelplinie i Konferencja popularnonaukowa - Powrót Pelplina do Polski.

Obrady Sesji otworzył Przewodniczący Rady Miejskiej w Pelplinie - Jakub Zieliński, zapraszając na wstępie do wspólnego odśpiewania hymnu Polski, po czym powitał zgromadzonych gości i skierował do nich krótkie przemówienie. Po nim głos zabrał Burmistrz Miasta i Gminy Pelplin - Mirosław Chyła, który podczas swojego wystąpienia podkreślił wagę przypadającej w tym roku rocznicy powrotu Pelplina do odrodzonej Polski oraz ogromnej roli mieszkańców Gminy Pelpliny w procesie odzyskania niepodległości. Po przemówieniu burmistrza nastąpiło uroczyste wręczanie pamiątkowych znaczków pocztowych, specjalnie przygotowanych na 100-lecie powrotu Pelplina do odrodzonej Polski.

Po dekoracji głos zabrał Stefan Kukowski - Przeor Przeoratu Pomorskiego Orderu Świętego Stanisława, który oficjalnie przekazał medal 100-lecia Niepodległości Polski dla Gminy Pelplin. Po nim przemówił Biskup Pomocniczy Diecezji Pelplińskiej - Arkadiusz Okroj, który wspomniał o bogatej historii Pelplina i jego silnych związkach z Kościołem.
Po wystąpieniu ks. biskupa rozpoczęła się cześć konferencyjna spotkania. Konferencję popularnonaukową przygotował merytorycznie i poprowadził Bogdan Wiśniewski - emerytowany dyrektor Liceum Ogólnokształcącego im. ks. Janusza St. Pasierba w Pelplinie. Jej tytuł "Powrót Pelplina do Polski" nawiązywał do wydarzeń sprzed stu lat.
Zebrani (bez mała 200 osób, w tym - z jednej strony - uczniowie pelplińskich szkół, a obok nich także przedstawiciele środowiska akademickiego) najpierw wysłuchali referatu znakomitego znawcy dziejów Pomorza prof. dr. hab. Józefa Borzyszkowskiego, który mówił o roli inteligencji pomorskiej w kształtowaniu postaw patriotycznych wśród Pomorzan. W tym kontekście przywołał rolę dwóch pelplińskich uczelni: Seminarium Duchownego i Collegium Marianum. Mówił ponadto o pomorskich delegatach na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918 r., a także ludziach "Pielgrzyma".

Bogdan Wiśniewski, nawiązując niejako do swojego poprzednika, ukazał dwie biografie pomorskich inteligentów: pierwszego wojewody pomorskiego Stefana Łaszewskiego i pelplinianina, studenta Politechniki Gdańskiej Józefa Iwickiego. Należeli do różnych pokoleń i niewspółmierny był ich udział w tworzeniu historii, ale łączył ich sposób rozumienia obowiązków wobec ojczyzny.

Dr Krzysztof Korda - dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie - zaprezentował kalendarium powrotu Polski na Pomorzu - krok po kroku - od 1918 r. aż po styczeń i luty 1920 r. Interesująca była towarzysząca jego wykładowi prezentacja multimedialna.

Ryszard Szwoch - autor wielotomowego "Słownika biograficznego Kociewia" - przywołał w swoim przedłożeniu fakty i ludzi z okresu przełomu, czyli ostatnich lat niewoli i pierwszych lat II Rzeczypospolitej. Nie mogło więc zabraknąć nazwisk wybitnych pelplinian tamtego okresu: zarówno członków różnych stowarzyszeń i bractw, jak i duchownych, czy wywodzących się z Pelplina i okolic posłów na Sejm RP.

Ostatni mówca - także znawca dziejów Kociewia, a szczególnie Pelplina, Gniewu i okolic - Bogdan Badziong zaczął od stwierdzenia, że mówiąc o powrocie Pomorza do Macierzy, większość przywołuje postać gen. Józefa Hallera - dowódcy Frontu Pomorskiego, który (na mocy traktatu wersalskiego) przywracał w sposób symboliczny Macierzy pomorskie miasta i wsie. Cichymi bohaterami, były natomiast często zupełnie nieznane osoby. I o takich postaciach (i związanych z nimi wydarzeniami) z lat 1918-1920 z terenu Pelplina i okolic (m.in. Niziny Walichnowskiej) mówił referent.

Moderator konferencji Bogdan Wiśniewski - między poszczególnymi referatami - przywoływał także mało znane biografie pelplińskie. Mówił m.in. o Franciszku Ksawerym Czarnieckim z Wielkiego Garca - osiemnastoletnim uczestniku powstania wielkopolskiego oraz Eugeniuszu Fitzku z Walichnów - hallerczyku, pelplińskim lekarzu z okresu międzywojennego. Obie te postacie zostały niejako "odkryte" przez Mariusza Śledzia - emerytowanego dyrektora Szkoły Podstawowej w Małych Walichnowach.
Uroczysta sesja Rady Miejskiej w Pelplinie i konferencja popularnonaukowa - Powrót Pelplina do Polski, były kolejnym z punktów obchodów 100-lecia powrotu Pelplina do odrodzonej Polski jakie przygotował samorząd Gminy Pelplin przy współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Pelplinie.