Nowoczesne rozwiązania dla telekomunikacji i mobilności, automatyzacja produkcji, nowy model organizacji łańcucha dostaw, sektor półprzewodników, aktualne wyzwania dla edukacji i rynku pracy - kwestie te stały się tematem najnowszego raportu Invest in Pomerania - samorządowej inicjatywy koordynowanej przez Agencję Rozwoju Pomorza. Publikacja "Focus on: Electronics Sector in Pomerania" oddaje głos firmom z regionu, które przedstawiają aktualne trendy kształtujące dzisiejszy sektor elektroniczny.

Raport został przygotowany przez zespół Invest in Pomerania we współpracy z kluczowymi firmami działającymi w szeroko rozumianym sektorze elektronicznym: Flex, Lacroix Electronics, Aptiv, Intel, Radmor. Za tematykę związaną z rynkiem pracy odpowiedzialna była międzynarodowa agencja zatrudnienia - Randstad.
Tworzenie raportu poprzedziliśmy szeroką analizą zebranych ogólnoświatowych danych o sektorze elektronicznym. Jednak największą wartością raportu jest doświadczenie czołowych firm z regionu, które podzieliły się swoją wiedzą i perspektywami na przyszłość. Łącznie przeprowadziliśmy blisko 7 godzin wywiadów, za które naszym Partnerom serdecznie dziękujemy. Focus on Electronics Sector nie jest pierwszym raportem z serii "Focus on". W zeszłym roku przeprowadziliśmy szeroką analizę sektora motoryzacyjnego, a w planach mamy już kolejną edycję. Mam nadzieję, że dzięki tym działaniom mocno podkreślimy znaczenie sektorów przemysłowych w naszym regionie i jego potencjał dla przyszłych inwestycji - mówi Monika Wójcik, Senior Project Manager w Invest in Pomerania, koordynatorka raportu.

Specyfika produkcji elektroniki w Polsce i na Pomorzu
Pod kątem wymiany handlowej, wielkość polskiego importu produktów elektronicznych od lat nieznacznie przewyższa eksport. W roku 2020 różnica ta dodatkowo się pogłębiła, ze względu na zwiększoną sprzedaż elektroniki użytkowej, co było naturalnym efektem pandemii i kolejnych lockdownów. Z kolei produktami, które Polska z sukcesami eksportuje pozostają przede wszystkim urządzenia RTV i AGD, urządzenia telekomunikacyjne oraz przewody elektryczne. Należy odnotować, że najszybciej rosnącą grupą towarów w kontekście eksportu stanowią baterie i separatory, także klasyfikowane w zestawieniach SWAiD jako urządzenia elektroniczne.

Na Pomorzu produkcja elektroniki od lat pozostaje jedną z kluczowych branż, zarówno pod kątem zatrudnienia, jak i działalności eksportowej. Jednocześnie sektor charakteryzuje się swoją odrębną specyfiką w porównaniu z resztą kraju, gdzie w kontekście inwestycji zagranicznych przez ostatnie dekady rozwijała się przede wszystkim produkcja urządzeń konsumenckich (zwłaszcza RTV i AGD). Pomorskie rozwinęło natomiast produkcję skierowaną i zintegrowaną z różnymi branżami w tym ze sztuczną inteligencją, przemysłem 4.0., a szczególnie telekomunikacją i branżą motoryzacyjną. Dla sektora automotive w regionie produkowane są kamery do jazdy autonomicznej, panele dachowe, ładowarki do samochodów elektrycznych, systemy oświetlenia, amplitunery, firmware a dla innych sektorów: urządzenia telekomunikacyjne, układy sterujące, dokumenty tożsamości, infrastruktura data centre. Jednocześnie firmy bardzo elastycznie podchodzą do oferowanych przez siebie produktów - w zależności od zapotrzebowania rynku dostosowują produkcję do konkretnych branż, a także stale rozwijają wachlarz usług, coraz bardziej angażując się w działania B+R czy procesy opracowywania nowych produktów. Raport przedstawia klika takich przykładów, zwłaszcza w kontekście firm typu EMS (Flex, Lacroix Electronics), ale pokazuje też drogę jaką przebył gdański Intel, stając się obecnie największym centrum B+R korporacji w Europie.

Kadra - podstawa rozwoju branży elektronicznej

Sektor elektroniczny w Polsce zatrudnia łącznie 175,5 tysiąca osób. Na Pomorzu w branży pracuje 14,5 tysiąca osób, z czego aż 12 tysięcy przy produkcji rozwiązań komputerowych, elektronicznych i optycznych, co jest najlepszym wynikiem w całym kraju, stanowiąc aż 1/5 wszystkich zatrudnionych w tej branży w Polsce. Naturalnie kluczową rolą w podaży talentów na rynek odgrywa system edukacyjny. Uczelnią, która zaspokaja w największym stopniu potrzeby sektora jest Politechnika Gdańska. Oferuje ona aż 13 kierunków, na których kształci się około 5,4 tysięcy studentów w pożądanych przez branżę elektroniczną specjalizacjach. Firmy z kolei, chcąc dodatkowo zwiększyć możliwości pozyskania kadr, chętnie angażują się w projekty edukacyjne. Raport przedstawia wiele przykładów takiego zaangażowania, m.in. klasy patronackie, wspólne prace przy układaniu programów studiów, praktyki studenckie, konkursy dla najlepszych uczniów. Jedną z interesujących inicjatyw branżowych jest współtworzenie kierunków na studiach podyplomowych na Politechnice Gdańskiej pt. "Inżynieria produkcji urządzeń elektronicznych" oraz "Zapewnienie jakości w branży technicznej". Jest to wspólna inicjatywa uczelni, Klastra ICT Interizon oraz lokalnych firm. Raport wymienia też ciekawe inicjatywy zwiększenia udziału kobiet w sektorze IT, np. program "IT for SHE" realizowany przez Intela.

Nowe technologie, aktualne trendy

Postępująca elektronizacja wszelkich aspektów działalności człowieka w naturalny sposób stymuluje nowe obszary działań firm, zwłaszcza pod kątem agregowania danych i ich przetwarzania:

- globalny rynek sztucznej inteligencji (AI) wzrośnie z 51,27 mld USD (w 2021 r.) do 309,6 mld USD do 2026 r.
- do 2025 aż o 55% wzrośnie wielkość danych generowanych przez Internet Rzeczy
- sektor agritech wykorzystujący 5G może dodać 500 mld $ do globalnego PKB do 2030 r.
- obecnie 48% danych wysyłanych jest do centrów danych na całym świecie, a już w perspektywie 5 lat ma to być 59% danych. Stanowi to ogromne obciążenie dla infrastruktury do ich przetwarzania, a rozwiązaniem może być przetwarzanie brzegowe (edge computing).

Ewolucji ulegają również modele produkcji:

- coraz bardziej precyzyjne procesy produkcyjne wymagają postępującej robotyzacji. Sektor elektroniczny odpowiada aż za 29% globalnej instalacji robotów w produkcji przemysłowej, wyprzedzając sektor motoryzacyjny
- ze względu na zmiany klimatyczne, absolutnym priorytetem firm elektronicznych jest uzyskanie neutralności klimatycznej w przeciągu kolejnych kilku lat. Na szeroką skalą podpisywane są umowy PPA oraz realizowane są nowe inwestycje w instalacje pozyskiwania zielonej energii do wykorzystania w procesach przemysłowych
- firmy realizują szereg działań mających na celu zabezpieczenie dostaw kluczowych komponentów - zwiększane są zapasy, dywersyfikowana jest baza dostawców, wreszcie podejmowane są decyzje inwestycyjne w zakresie rozbudowy mocy produkcyjnych bliżej rynków regionalnych.

Półprzewodniki

Raport szczegółowo opisuje również sektor produkcji półprzewodników. Z jednej strony pokazuje strukturę sektora rozciągniętą pomiędzy właścicielami technologii, fabrykami chipów i dostawcami urządzeń, z drugiej przedstawia geograficzne zależności w kontekście produkcji wafli krzemowych, z której aż 63% posiada Tajwan, 18% - Korea, 6% - Chiny. Największym producentem jest aktualnie TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), który odpowiada za 54% przychodów wszystkich odlewni wafli półprzewodnikowych na świecie.
Przedstawione są również prawdziwe przyczyny kryzysu na rynku półprzewodników, który spowodowany został przede wszystkim przez znaczne zwiększenie zapotrzebowania na chipy przez sektor telekom i komputerowy w 2020 roku (w efekcie pandemii i lockdownów) i następujące po nim nagłe odbicia sektora motoryzacyjnego w roku 2021. Raport przedstawia też dane odnośnie wykorzystania mocy produkcyjnych, które od połowy 2020 roku pracują na poziomie ponad 90% (w porównaniu do 80% sprzed pandemii). Wreszcie poruszony został również temat budowy fabryki półprzewodników na Pomorzu, a firma Randstad przygotowała symulację zatrudnienia do takiego projektu.

Więcej opinii, danych, wypowiedzi przedstawicieli firm, informacji w raporcie "Focus on: Electronics Sector in Pomerania" www.investinpomerania.pl (link do raportu: https://investinpomerania.pl/baza-wiedzy/focus-on-electronics-sector-in-pomerania/)