Dwa lata temu środowisko tczewskich historyków i pasjonatów historii zelektryzowała wiadomość o niezwykłym odkryciu przy ulicy Zamkowej. "Zamek Sambora, krzyżacka warownia?" - pytano. Teraz dokładną odpowiedź na te pytania ma dać zamówiona przez wojewódzkiego konserwatora zabytków ekspertyza. Tymczasem miejski radny Krzysztof Korda alarmuje, że wystawione od ponad dwóch lat na niekorzystne działanie warunków atmosferycznych gotyckie mury mogą nie przetrwać kolejnej zimy.

W 2009 roku pisaliśmy na naszych łamach o odkryciu na ulicy Zamkowej. Przypadkowy przechodzień-miłośnik historii - Krzysztof Jach - mijając teren budowy w rejonie ulicy Zamkowej, w wykopie dojrzał fragment ceglanego muru, który go zaintrygował. O całej sprawie poinformował tczewskich historyków Krzysztofa Kordę oraz Michała Kargula - obaj z tczewskiego oddziału Zrzeszania Kaszubsko-Pomorskiego. Podejrzewano, że może to być fragment istniejącego niegdyś na terenie grodu Sambora zamku. Wstępnie potwierdzili to archeologowie - Mirosław Jonakowski i Zbigniew Sawicki, którzy przez jakiś czas pracowali na stanowisku przy ulicy Zamkowej 8-13:

- Jesteśmy w stanie stwierdzić, że odkryto nie zamek Sambora, ale fragmenty warowni krzyżackiej, która być może powstała w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się zamek założyciela miasta (zamek Sambora miał spłonąć podczas zajmowania Pomorza przez Krzyżaków w 1308 roku - przyp. red) - wyjaśniał nam wtedy Zbigniew Sawicki. - Wiele na to wskazuje, że zamek został zbudowany przez Krzyżaków - układ cegieł w murze, sposób konstrukcji podobny do tej w Malborku. Wydaje się, że jesteśmy w narożu jakiegoś potężnego założenia.

Według wstępnych wyników badań udało się natrafić na północne skrzydło z trzema piwnicznymi pomieszczeniami. Odkryty mur - a w zasadzie jego fragment - liczy 30 metrów. Budowla była duża i prawdopodobne jej fragmenty znajdują się również na sąsiednich działkach. Od ubiegłego roku na działce, na której dokonano odkrycia (dodajmy, że znajduje się w rękach prywatnych), nic się nie dzieje. Gotyckie mury, które przez kilkaset lat leżały pod warstwami ziemi, są cały czas narażone na niekorzystny wpływ warunków atmosferycznych - martwi to członka Rady Miejskiej, Krzysztofa Kordę, który apeluje o zabezpieczenie jeszcze w tym roku, przed zimą, pozostałości średniowiecznej budowli znajdującej się ulicy Zamkowej 13 pomiędzy blokiem mieszkalnym a Bulwarem Nadwiślańskim im. Księcia Sambora II.

- W roku 2009 po interwencji mieszkańców udało się ocalić pozostałości średniowiecznej budowli gotyckiej, prawdopodobnie zamku z czasów krzyżackich. Przez okres dwóch lat przeprowadzono badania archeologiczne, a dotąd społeczeństwo i my samorządowcy nie otrzymaliśmy informacji od wojewódzkiego konserwatora zabytków, co odkryto i jaki będzie dalszy przebieg prac ochronnych przy tym bezcennym zabytku. Przez ten czas ruiny ucierpiały np. na skutek powodzi w roku 2010. Przez 700 lat ruiny były zakonserwowane - przykrywała je ziemia. Obecnie zostały odsłonięte i nie są zakonserwowane. Pozostawienie ich w takim stanie spowoduje ich dalsze niszczenie. Zabytek, który przetrwał 700 może rozlecieć się na naszych oczach. Dlatego zwracam się do prezydenta z prośbą o podjęcie stosownych działań, aby zabezpieczyć odkrycie archeologicznego jeszcze w tym roku, przed zimą. Rozumiem, że prezydent nie może podjąć działań na działce, która nie jest własnością miasta, dlatego wnoszę o przesłanie wniosku do stosownych władz zajmujących się ochroną zabytków z prośbą o niezwłoczne wydanie stosownych zaleceń, aby zabytek został ochroniony przed zniszczeniem. - argumentuje rajca.

Pismo od radnego trafiło już na biurko prezydenta, tymczasem władze miasta czekają na decyzję wojewódzkiego konserwatora zabytków odnośnie przyszłości ruin:

- Konserwator ma ustalić, jaką wartość historyczną ma to, co zostało wykopane. Nie ma wciąż zgodności co do tego, czym jest to odkrycie. Czekamy też na to, czy konserwator ma jakieś pomysły, jeśli chodzi o dalsze losy tego muru. Gdy okaże się, że odkrycie jest naprawdę bardzo wartościowe, także z punktu udostępnienia mieszkańcom, gotowi bylibyśmy tę nieruchomość pozyskać - np. na zasadzie zamiany, by pozostałości wyeksponować. Jesteśmy już po wstępnych rozmowach z właścicielem nieruchomości. Jeśli jednak okaże się, że to zwykły mur, podobny do tego, jaki wyeksponowaliśmy ostatnio przy ulicy Rybackiej, to w zasadzie nie ma większego sensu, by miasto się w to angażowało. Konserwator może wtedy zobowiązać prywatnego właściciela nieruchomości do zabezpieczenia ruin i wtedy będzie mógł kontynuować dalszą zabudowę działki. - wyjaśnia nam prezydent Tczewa, Mirosław Pobłocki.

Tymczasem wojewódzki konserwator zabytków zlecił właśnie wykonanie ekspertyzy, która pozwoli uzyskać odpowiedzi na wszelkie pytania. Jej wyniki mają wytyczyć dalsze postępowanie - konserwator może podjąć decyzję o wyeksponowaniu murów lub wkomponowaniu ich w powstającą budowę i wpisaniu odkrycia do rejestru zabytków.