18 października obchodzony jest jako Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi. Szczególnie tego dnia organy ścigania, w tym Policja, organizacje rządowe jak i pozarządowe starają się uświadomić społeczeństwu, czym jest handel ludźmi i jak się przed nim ustrzec.



W Wyższej Szkole Policji w Szczytnie oraz we wszystkich szkołach Policji w tym dniu przeprowadzane są prelekcje wśród słuchaczy i kursantów, których tematem jest problematyka handlu ludźmi. Dodatkowo przedstawiciele Wydziału do walki z Handlem z Ludźmi Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie przeprowadzą wykład pn. "Praktyczne aspekty zwalczania przestępstwa handlu ludźmi i przestępstw z nim powiązanych".

Od 18 października 2021 r. Biuro Kryminalne KGP wraz z Biurem Prewencji KGP rozpoczęło działania w ramach ogólnopolskiego projektu pn. "Identyfikacja ofiar handlu ludźmi jako podstawa uzyskania wsparcia przez pokrzywdzonego", realizowanego ze środków Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego: instrumentu współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego. Przedsięwzięcie realizowane będzie do końca 2022 r. Celem projektu jest zwiększenie skuteczności Policji w identyfikacji ofiar handlu ludźmi. Natomiast na stronie internetowej Prokuratury Krajowej zostało zamieszczone wydanie specjalne "Prokuratura i Prawo" poświęcone praktycznym aspektom prowadzenia postępowań w zakresie handlu ludźmi. W pracach nad przygotowaniem podręcznika Handel ludźmi. Praktyczne aspekty prowadzenia postępowań brał udział m.in. Wydział do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP. W podręczniku opisano przyczyny, zagrożenia oraz formy wykorzystania ofiar handlu ludźmi. Podjęto w nim również tematykę statusu pokrzywdzonego w procedurach dochodzeniowych i sądowych, a także czynności procesowe i operacyjno - rozpoznawcze w trakcie postępowania przygotowawczego. Ponadto wydanie specjalne odnosi się również do problematyki udziału pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem, a także do zagadnienia współpracy międzynarodowej w sprawach o handel ludźmi.

Handel ludźmi to nazwa przestępczego procederu, będącego współczesną formą niewolnictwa. Należy jednak przede wszystkim pamiętać, że jest to przestępstwo godzące w podstawowe wartości człowieka jakimi są wolności i godność ludzka.

Handlem ludźmi jest werbowanie, transport dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem: przemocy lub groźby bezprawnej, uprowadzenia, podstępu, wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności, udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą - w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek i narządów wbrew przepisom ustawy.

Należy podkreślić, że handel ludźmi jest trzecim, po broni i narkotykach, najbardziej dochodowym przestępstwem na świecie. Każdego roku sprawcy zyskują na handlu ludźmi około 32 mld USD (wg Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości). W ostatnich latach wykorzystywanie ofiar występuje najczęściej w dwóch formach - w prostytucji i w pracy przymusowej. Narażone na niebezpieczeństwo handlu ludźmi są przede wszystkim osoby decydujące się na emigrację. Polska z kraju wyłącznie pochodzenia ofiar stała się krajem zarówno ich tranzytu, jak i przeznaczenia. Ofiary pochodzą głównie z krajów Europy Wschodniej, tj. Ukrainy, Bułgarii, Rumunii, a także państw azjatyckich - Tajlandii, Chin. Polskie ofiary wykorzystywane są głównie w krajach Europy Zachodniej - w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemczech.

Ostatnie miesiące - kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej oraz rozpoczęcie działań wojennych przez Rosję na terenie Ukrainy spowodowały intensyfikację działań służb w celu ograniczenia procederu handlu ludźmi. Sama tylko Policja odnotowała kilkaset prób przewozu przez teren RP głównie z Białorusi ponad 1700 nielegalnych imigrantów. Natomiast sytuacja na granicy polsko-ukraińskiej spowodowała zagrożenia ukierunkowane głównie na dzieci i kobiety uciekające przed wojną. Przedłużające się działania wojenne na terenie Ukrainy mogą spowodować, że obywatele tego kraju mogą stać się grupą zagrożoną handlem ludźmi i przestępstwami jemu towarzyszącymi. Uznaje się, że część uchodźców nawet po zakończeniu konfliktu pozostanie w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce. Osoby takie chcąc rozpocząć swoje życie od nowa mogą stać się łatwym celem grup przestępczych specjalizujących się we współczesnym niewolnictwie. Należy więc liczyć się z ryzykiem, że pozostający na terenie krajów UE obywatele Ukrainy mogą paść ofiarami tej formy wykorzystania w najbliższych latach.

Od 22 stycznia 2014 r. w strukturach Biura Kryminalnego KGP funkcjonuje Wydział do Walki z Handlem Ludźmi. Zadaniem tego Wydziału jest zwalczanie handlu ludźmi, sutenerstwa, stręczycielstwa i kuplerstwa, a także zwalczanie pedofilii i pornografii dziecięcej oraz przestępstw o charakterze seksualnym. W komendach wojewódzkich Policji oraz w Komendzie Stołecznej Policji funkcjonują etatowe wojewódzkie zespoły dw. z handlem ludźmi, umiejscowione w strukturach wydziałów kryminalnych. Na poziomie krajowym polska Policja w walce z handlem ludźmi współpracuje z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i instytucjami użyteczności publicznej, takimi jak: Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi, Fundacja
La Strada, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Stowarzyszenie PoMOC, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji. Z uwagi na międzynarodowy charakter przestępstwa handlu ludźmi, w kontekście nie tylko samych ofiar, ale także zorganizowanych grup przestępczych, podejmowane są działania wykraczające poza granice Polski. Na tym polu polska Policja współpracuje z polskimi i zagranicznymi oficerami łącznikowymi, a także międzynarodowymi instytucjami policyjno-prokuratorskimi, tj. Interpolem, Europolem, Eurojustem (Europejska Jednostka Współpracy Sądowej), Frontexem (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej). Ponadto polska Policja bierze udział w europejskiej platformie przeciwko zagrożeniom przestępczością "EMPACT" składającej się m.in. z przedstawicieli 27 krajów Unii Europejskiej, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Ukrainy a także Komisji Europejskiej. W ramach tej platformy ustalane są główne cele i zadania w zakresie zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi w obszarze Europy. Platforma ta służy również wymianie informacji, prezentowaniu ważniejszych spraw transgranicznych prowadzonych przez kraje należące do Empactu, jak i wymianie dobrych praktyk pozwalających na usprawnienie współpracy międzynarodowej.

W ramach realizacji projektów EMPACT THB (Europejska Multidyscyplinarna Platforma przeciwko Zagrożeniu Przestępczością Handlu Ludźmi), koordynowanych przez Europol, a realizowanych w ramach Cyklu Polityki Bezpieczeństwa EU, polska Policja cyklicznie bierze udział w europejskich akcjach związanych ze zwalczaniem handlu ludźmi. Wydział do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP jako krajowy koordynator platformy EMPACT THB nadzoruje działania podjęte przez wszystkie komendy wojewódzkie Policji oraz Komendę Stołeczną Policji. Działania ukierunkowane są na zwalczanie handlu ludźmi w celu wykorzystania seksualnego, w tym seksualnego wykorzystania dzieci, pracy przymusowej, czy zmuszania do żebractwa.

W ramach Biura Kryminalnego KGP funkcjonuje obecnie specjalna infolinia. Dzięki infolinii można przekazać informacje o przypadkach handlu ludźmi lub uzyskać stosowną pomoc - +48 47 72 565 02. Dzwoniąc na wskazany numer lub pisząc na adres: handelludzmibsk@policja.gov.pl, można zapobiec ludzkim tragediom.

O przestępstwie, jakim jest handel ludźmi należy pamiętać każdego dnia, nie tylko 18 października. Warto więc wiedzieć jak ustrzec się przed takimi zagrożeniami i gdzie udać się po właściwą pomoc.

(Wydział do Walki z Handlem Ludźmi Biura kryminalnego KGP/ mw)

Wykorzystano materiały filmowe zamieszczone na stronach KWP w Gorzowie Wielkopolskim i Szkoły Policji w Pile